Jak zabezpieczyć spadek przed roszczeniami innych osób? 

Dlaczego warto zabezpieczyć spadek?
Brak odpowiednio sporządzonego testamentu lub planu sukcesji może prowadzić do:

• dziedziczenia ustawowego przez osoby, których spadkodawca nie chciałby obdarować,

• roszczeń o zachowek od krewnych pominiętych w testamencie,

• sporów między spadkobiercami,

• konieczności sprzedaży nieruchomości lub innych składników majątku w celu zaspokojenia żądań.

Z tego powodu coraz więcej osób korzysta z usług notariusza, aby świadomie zaplanować przekazanie majątku i zminimalizować ryzyko komplikacji po swojej śmierci.

Testament notarialny

1. Najbardziej podstawowa i formalna forma zabezpieczenia woli spadkodawcy
   
   Testament sporządzony w kancelarii notarialnej: ma najwyższą moc dowodową, chroni przed zarzutami nieważności, jasno wskazuje, kto dziedziczy i co dokładnie otrzymuje, może zawierać zapis windykacyjny, czyli przekazanie konkretnych składników majątku (np. mieszkania, firmy) konkretnej osobie z chwilą śmierci.

   Testament nie eliminuje roszczeń o zachowek, ale pozwala skutecznie rozdysponować majątkiem według własnej woli.

2. Darowizny za życia (z wyłączeniem z zachowku)

   Spadkodawca może przekazać majątek wybranym osobom jeszcze za życia. Darowizna: może zmniejszyć masę spadkową, bywa jednak doliczana do zachowku, jeśli została dokonana na rzecz jednego z uprawnionych w ciągu 10 lat przed śmiercią.  Aby darowizna nie była doliczana do zachowku, można: dokonać jej ponad 10 lat przed śmiercią, rozważyć zawarcie umowy dożywocia zamiast darowizny (nie podlega doliczeniu do zachowku).

3. Umowa dożywocia

   To forma przeniesienia własności (np. mieszkania, domu) w zamian za opiekę nad zbywcą aż do śmierci. Umowa dożywocia: nie jest traktowana jak darowizna, nie podlega doliczeniu do zachowku, jest korzystna, gdy spadkodawca chce przekazać majątek konkretnej osobie i zapewnić sobie opiekę.

4. Zrzeczenie się dziedziczenia lub zachowku

   Z osobami, które potencjalnie mogłyby dochodzić zachowku (np. dziećmi, współmałżonkiem), można zawrzeć: umowę o zrzeczenie się dziedziczenia, umowę o zrzeczenie się zachowku (od 2023 r. dopuszczalna na gruncie orzecznictwa i niektórych interpretacji). Umowa musi być zawarta w formie aktu notarialnego.

5. Wyłączenie osoby od dziedziczenia – wydziedziczenie

   Spadkodawca może w testamencie wydziedziczyć osobę uprawnioną do zachowku, ale tylko z ważnych przyczyn, takich jak: uporczywe postępowanie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, rażące zaniedbanie obowiązków rodzinnych, popełnienie przestępstwa wobec spadkodawcy. Wydziedziczenie musi być konkretne i uzasadnione – w przeciwnym razie może zostać skutecznie podważone przez sąd.